Villa van Eyck: verslag van de residentie 2022-2023 met Jeanne Berbinau Aubry 

Jeanne Berbinau Aubry, de winnende kunstenaar van de Villa van Eyck 2022-2023, sluit haar onderzoeksresidentie af met een kort verslag voor publiek en professionals.

Villa van Eyck: Jeanne Berbinau Aubry, artist in residence 2022-2023

Van 22 tot 25 juni 2023, tijdens de Open Studios aan de Jan van Eyck Academie in Maastricht, presenteerde de kunstenaar een project over bioluminescentie getiteld “LUC(IOL)E”.

Het project, dat geïnstalleerd is in de archiefruimte van de Jan van Eyck Academie, bestaat uit een reeks sculpturen met licht uitstralende micro-organismen die geactiveerd worden door een geluidsapparaat, dat in de ruimte een verzameling van geluiden uitzendt, die op hetzelfde moment in de rest van het gebouw door de andere bewoners worden voortgebracht. Tegelijkertijd accentueert een selectie van citaten afkomstig uit de werken van de bibliografie van Georges Didi Hubermans  Survivance des lucioles (‘Het voortleven van de vuurvliegjes’), de ruimte; een continuatie van zijn opvattingen. 

Bioluminescentie is een natuurlijk chemisch fenomeen dat bepaalde levende organismen in staat stelt om licht uit te stralen door de reactie van complementaire moleculen. Het is altijd een reactie op de omgeving van het organisme dat dit proces activeert, of het organisme het nu gebruikt om te verleiden of om zich te verdedigen. In beide gevallen is bioluminescentie de manifestatie van een staat van angst of opwinding. Je zou zelfs kunnen zeggen dat het een teken is van een soort gevoel. Dit type fenomeen is een natuurlijke afspiegeling van het begrip ‘materiologisch gedrag’, dat een belangrijk aspect is van de artistieke interesses van Jeanne Berbinau Aubry.

Het onderzoek van de kunstenaar voor dit project was vooral gebaseerd op Survivance des lucioles (‘Het voortleven van de vuurvliegjes’) van Georges Didi-Huberman. Het doel was natuurlijk om de aard van de werking van bioluminescentie te bestuderen en beter te begrijpen, maar ook, zoals de auteur in zijn boek doet, om de bredere metaforische dimensies ervan te verkennen. Hij heeft het over Pier Paolo Pasolini, die de verschillende bestaande lichtbronnen en de hiërarchische en invloedrijke relaties daartussen gebruikte om een deel van zijn politieke visie op kunst en de wereld voor te stellen. Deze poëtische interpretatie, doordrenkt van een gedesillusioneerde ironie, vertegenwoordigt het vooruitzicht van een mogelijk antwoord op sommige van zijn vragen over beeldende kunst, maar ook een bijzondere introductie tot gebieden als ecologie, menswetenschappen en filosofie.

In de duisternis van de archieven van de Jan van Eyck Academie vindt een vreemd gesprek plaats tussen Pier Paolo Pasolini, bioluminescent plankton en de bewoners van de Academie.

---

LUC(IOL)E, 2023, Variabele afmetingen, Pyrocystis fusiformis, ketting, transducers, geluidsapparaat, fosforescerende lijm, Project ondersteund door de Jan van Eyck Academie en het Institut français NL.

---

Zicht op een van de drie sculptuurachtige apparaten die worden tentoongesteld in de archieven van de Jan van Eyck Academie. Elke plexiglazen kolf, opgehangen aan een stalen ketting aan het plafond, bevat een cultuur van licht producerend plankton, dat een volledig natuurlijk blauw licht kan uitstralen.

Een citaat uit Sigmund Freuds Droominterpretatie, een werk dat is opgenomen in de bibliografie van Survivance des Lucioles (‘Het voortleven van de vuurvliegjes’). Deze zin, die in de ruimte is geïntegreerd met behulp van een lichtgevende lijm, is ontleend aan een reeks van 20 citaten die de vormgevende verwezenlijking  van het project zowel contextualiseren als openstellen voor de meer theoretische dimensies ervan. 

Close-up van een van de culturen van licht producerend plankton. Deze organismen, Pyrocystis fusiformis genaamd, ontwikkelen zich in een omgeving van met voedingsstoffen verrijkt zeewater. Door hun activering kunnen we de productie van natuurlijk licht van dichtbij observeren. 

Pyrocystis fusiformis zenden licht uit wanneer de omgeving waarin ze groeien wordt verstoord. Om het apparaat autonoom te maken, worden geluidsfrequenties gebruikt die door transducers worden uitgezonden om trillingen, en dus beweging, in de kweekmedia te veroorzaken. 

Wanneer de Pyrocystis gestimuleerd worden door de uitgezonden geluidsfrequenties, reageren de enzymen die verantwoordelijk zijn voor hun bioluminescentie (luciferine en luciferase genaamd) met elkaar om een natuurlijk blauw licht te produceren, waarvan de intensiteit afhangt van de sterkte van de trillingen en agitatie die de Pyrocystis voelt.

*Geciteerd uit Anti-Oedipe (‘Anti-Oedipus’) in Kafka, pour une littérature mineure,  geschreven door Gilles Deleuze en Félix Guattari. De fysieke aanwezigheid van citaten uit de werken die de inspiratie vormden voor het schrijven van Georges Didi-Hubermans Survivance des Lucioles (‘Het voortleven van de vuurvliegjes’) weerspiegelt de dynamiek die inherent is aan elk postmodern proces van onderzoek en creatie.

Afhankelijk van een tijdschema dat is ingesteld door het geluidsprogramma dat de installatie aanstuurt, wordt elke Pyrocystis-cultuur autonoom gestimuleerd. Soms overlappen de uitzendingen elkaar en dan kunnen de culturen die op dezelfde sculptuur aanwezig zijn tegelijkertijd oplichten. 

Close-up van de Pyrocystis in de lichtemissiefase veroorzaakt door de geluidstrillingen. Elke compositie die in de ruimte wordt uitgezonden is afkomstig van werken die door de andere bewoners van de Jan van Eyck Academie zijn gemaakt, waardoor het project een samenwerkingsdimensie krijgt. Het resultaat is een vreemde gespreksdynamiek tussen de Jan van Eyck Academie, licht producerend plankton en Pier Paolo Pasolini.

Zicht op het werkproces van de kunstenaar. Elektronica, programmering, experimenteren, theoretisch onderzoek, het ruimtelijk maken van geluid en installatie op locatie bepalen de dynamiek van het project en de uitvoering ervan. 

À propos

De Villa van Eyck is een artistieke residentie, aangeboden door het Institut français NL en de Jan van Eyck Academie in Maastricht. De residentie is open voor Franse kunstenaars die origineel onderzoek willen ontwikkelen.