Nouvelles Voix-programma: interview met Martine Woudt, vertaler van David Diop

Literair vertaalster Martine Woudt is gespecialiseerd in het vertalen van Franse romans naar het Nederlands. Haar vertaling van Meer dan een broer van Davip Diop werd gepubliceerd met steun van het Nouvelles Voix-programma van het Institut français des Pays-Bas. De roman ontving in 2020 de Europese literatuurprijs.

Welk Franstalige boek vond u het meest interessant om te vertalen?

“Interessant om te vertalen zijn voor mij boeken die wat stijl of wat inhoud betreft iets speciaals hebben, en het liefst natuurlijk wat stijl én wat inhoud betreft. Meer dan een broer van David Diop is zo’n boek, daarom heb ik erg genoten van het vertalen ervan. In die tijd gaf ik les aan de VertalersVakschool in Amsterdam, en ik herinner me goed hoe enthousiast de studenten waren over het fragment dat ze uit Meer dan een broer moesten vertalen. Het bezwerende taalgebruik vol herhalingen was voor hen net zo’n grote uitdaging als voor mij. Ook heel interessant om te vertalen vond ik het onlangs verschenen Niets is zwart van Claire Berest, een prachtig geschreven roman over het leven van Frida Kahlo.”

Wat is de ergste fout die een vertaler kan maken tijdens het vertalen van een Franse tekst?

“Als je vertaalt moet je voortdurend zoeken naar een balans tussen wat er in de andere taal staat, wat er bedoeld wordt en hoe je dat in je eigen taal kunt overbrengen. De mate van vrijheid die je je daarbij permitteert is een kwestie van vertaalopvatting. Echt fout is het natuurlijk als je de verkeerde betekenis van een woord kiest of als je de brontekst niet hebt begrepen en er in je vertaling maar een slag naar slaat. Ook niet goed is als je te dicht bij het Frans en de Franse zinsconstructies blijft, of daar juist veel te veel van afwijkt. Maar dat is ook wel weer een kwestie van smaak, en elke vertaler is wat dat betreft anders.”

Welk Franstalig boek zou u graag nog willen vertalen in de toekomst?

“Toen ik met vertalen begon, wilde ik het liefst theaterteksten vertalen. Dat is er nooit van gekomen en zal er waarschijnlijk ook nooit van komen, omdat theaterteksten meestal worden vertaald door mensen uit de theaterwereld zelf. Maar ik zou het heel leuk vinden om ooit nog eens een theatertekst te vertalen. Wat romans betreft, laat ik me graag verrassen door wat er nieuw verschijnt, zoals binnenkort de nieuwe roman van David Diop.”

• 

• 

Waarom koos u ervoor om de Franse titel Frère d’âme van David Diop te vertalen als Meer dan een broer? (“Plus qu’un frère”)

“De titel is in samenspraak met uitgeverij Cossee gekozen. Frère d’âme is lastig letterlijk te vertalen. Grappig, want als je weet dat frère broer betekent, en âme ziel, begrijp je zonder vertaling wel wat er bedoeld wordt. Maar ‘zielenbroeder’, of ‘zielsbroer’ klinkt niet echt mooi. Bovendien ligt de Franse titel twee letters bij frère d’armes (wapenbroeder) vandaan, iets wat dan in het Nederlands verloren gaat. Omdat Alfa zijn gesneuvelde vriend Mademba steeds zijn ‘meer-dan-een-broer’ noemt, vonden de redacteur en ik dat een goed alternatief, dat de lading van Frère d’âme eigenlijk ook wel goed dekt.

Postkoloniale literatuur maakt ons bewust van een onderdeel van de geschiedenis dat lang nogal eenzijdig belicht is geweest.

Kunt u iets vertellen over het belang van het vertalen van postkoloniale literatuur?

“Zoals alle goede literatuur je als lezer ergens bewust van maakt, maakt postkoloniale literatuur ons bewust van een onderdeel van de geschiedenis dat lang nogal eenzijdig belicht is geweest, of gewoon voor veel mensen niet bekend was. Bij Meer dan een broer betreft dat de Senegalese soldaten die in de Eerste Wereldoorlog werden geronseld om voor Frankrijk als kanonnenvoer te dienen. Door dit gegeven in literaire taal te gieten, hakt het er bij de lezer dubbel zo hard in.”

---

Over

Het Nouvelles Voix-programma van het Institut français des Pays-Bas is het Frans-Nederlandse plan ter ondersteuning van publicaties (PAP) dat steun verleent aan uitgeefprojecten of uitnodigingen aan Nederlandse uitgevers die hedendaagse Franstalige auteurs in Nederland willen promoten.

Biografie